Czym jest takielunek? Niby gdzieś podskórnie czaimy, o co biega, ale co tak dokładnie kryje się pod tym terminem? Mędrcy od Wikipedii też chyba nie do końca wiedzą, bowiem zamieścili w sieci następującą definicję: „Część osprzętu żaglowego na statku wodnym o napędzie żaglowym, która jest aktualnie rozmieszczona na jednostce w celu użytkowania.” - czyli, innymi słowy, wszystkie te wichajstry służący do tentegowania.




Kilka definicji

Pojęcie takielunek jest nie tyle skomplikowane, ile dosyć rozciągliwe – różni ludzie rozumieją takielunek w różny sposób, a konkretnie jako:
-całe olinowanie (a więc ruchome plus nieruchome), razem ze wszystkim, co się z linami bezpośrednio styka i służy do operowania nimi, czyli bloczki, knagi, kabestany itp.;

- całe olinowanie plus wszystko, co w jakiś sposób wiąże się z napędem żaglowym, a daje się łatwo zdemontować – innymi słowy wszystkie te elementy, które demontujemy podczas zimowania łódki;

-wszystko, co znajduje się nad pokładem, a więc: olinowanie, ożaglowanie oraz omasztowanie łódki.

Podsumowując: w swoim najszerszym ujęciu, takielunek to cały osprzęt, jaki służy do wykorzystania wiatru w charakterze siły napędowej. I chyba to jest najbardziej trafna definicja, co nie oznacza, że pozostałe są mylne – są po prostu okrojone.

Takielunek i jego pochodne

Takielunek wiąże się ściśle z taklowaniem (lub otaklowaniem), czyli wyposażaniem jednostki w taki sposób, by była zdatna do żeglugi. Rodzaj taklowania określa więc typ danej jednostki, która może zostać otaklowana, jako kecz, fregata, szkuner itd.
Człowiek, który zajmuje się taklowaniem (oraz roztaklowaniem – w końcu elementy, które da się zamocować, mogą też zostać rozmontowane), to oczywiście takielarz. Natomiast miejsce pracy takielarza to w gruncie rzeczy kawałek stoczni, ale posiadający bardzo konkretną nazwę: takielarnia.

Rodzaje takielunku

Mimo, iż takielunek jakby z definicji jest demontowalny, wyróżniamy w jego obrębie takielunek stały oraz ruchomy.
Do takielunku stałego zaliczymy przede wszystkim liny (lub, na większych jednostkach, łańcuchy), które służą do usztywnienia drzewc i utrzymania ich we właściwym położeniu (czyli wanty, sztagi itp.), a także wszystko to, co określamy, jako drzewca - nawet, gdy wcale nie są zrobione z drewna (czyli maszty i bomy). Natomiast takielunek ruchomy to wszystkie liny, które pomagają w zawiadywaniu żaglami, czyli szoty, fały i inne brasy.

Takielunek ułamkowy

Istnieje też zjawisko, zwane takielunkiem ułamkowym – jest to taki rodzaj olinowania, w którym najwyższy sztag zamocowany jest niżej, niż top masztu.
Alternatywna nazwa tego rodzaju takielunku to olinowanie niskie – i to można jeszcze zrozumieć - ale dlaczego takielunek miałby być ułamkowy? Otóż, w przypadku takiego otaklowania często podaje się ułamek (np.7/8), mówiący, na jakiej wysokości w stosunku do całości masztu zamocowano najwyższy sztag.

Etymologia

W tym wypadku etymologia jest jasna i nie pozostawia wątpliwości: polski takielunek wywodzi się od niemieckiego słówka takel, oznaczającego linę, a także pokrewnych słów takelage oraz takelwerk, oznaczających odpowiednio: olinowanie oraz osprzęt.